De oorsprong van relatie: (3) Voeden en verzorgen is niet genoeg.
- Week van de Leek
- 10 okt
- 6 minuten om te lezen
We waren gebleven bij het vernuft van Gods schepping. Hij die het zo wonderlijk heeft gemaakt dat Hij de 'geestelijke relatie' in een 'fysieke vorm' heeft gegoten. De hunkering naar lichamelijk contact is niet verbonden met de aanraking zelf, maar met wat het geestelijk met je doet. Dat is toch bijzonder, nietwaar?
We zagen de uitwerking ervan op de resusaapjes die tegen de martelingen in, tóch het fysieke contact bleven zoeken. En dat was in dit geval zeker niet omdat het contact zo prettig was. Maar goed, hoe triest en gruwelijk dat experiment ook was. Het waren wel apen en geen mensen.
Toch hebben we ook een luid en duidelijk sprekend voorbeeld voor mensen. Een vreselijk, onbedoeld experiment dat generaties heeft getekend. En om dat te begrijpen, was het goed om eerst het Harlow-experiment te kennen.
De les van de weeshuizen
Het is 1915 wanneer kinderarts Dr. Henry Chapin een schokkend verslag presenteert op een jaarvergadering van artsen in Atlanta. In weeshuizen sterft op dat moment 60 tot 90% van alle baby's. In sommige tehuizen loopt dat op tot bijna 100% onder kinderen jonger dan twee jaar.
De medische wereld van die tijd ziet dit als een "onvermijdelijk biologisch lot" van "zwakke" kinderen. De omstandigheden in de tehuizen zijn immers goed: perfecte hygiëne en keurige medische zorg, volgens de laatste richtlijnen.
De ontdekking van de Bacterie
De recente ontdekking van bacteriën door Louis Pasteur en Robert Koch heeft geleid tot angst voor aanraking en leidt tot een strikt hygiënisch en medisch regime in ziekenhuizen en tehuizen. Kinderen moeten schoon, geïsoleerd en “veilig” worden gehouden. En dat gebeurt keurig.
Maar Dr. Henry Dwight Chapin kent een andere werkelijkheid. Het Bellevue Hospital waar hij als kinderarts werkt heeft speciaal voor gevangenismoeders een aparte ruimte. Het is een afdeling, waar zwangere gedetineerden, afgescheiden van de rest van de wereld mogen bevallen.
Daar was misschien niet de perfecte hygiene. Geen strikte protocollen, maar daar waren wel moeders. Die criminelen moesten ook het liefst zelf maar hun kinderen aanraken. Dus deze baby's kregen borstvoeding, aanraking en relatie met hun eigen moeder. De babysterfte op deze afdelingen lag onder de 5%
hygiene en afstand redt geen levens
De ironie is dat juist de baby's van "criminele moeders" wél overleven, terwijl de baby's in de "fatsoenlijke" weeshuizen massaal sterven. Niet door infecties of ondervoeding, maar door een gebrek aan liefde, contact en genegenheid.
Chapins conclusie is een aanklacht tegen het medische establishment. Die reageert in eerste instantie verdedigend en vijandig. Zijn werk wordt genegeerd of tegengewerkt. Tijdschriften weigeren zijn rapporten te plaatsen. Die zijn te activistisch. Maar heel langzaam begint zijn boodschap door te dringen.
In 1926 schrijft hij nog een felle aanklacht via pamfletten: "De baby’s sterven nu niet aan infecties, maar aan eenzaamheid. We hebben de ziektekiemen overwonnen, maar niet de verwaarlozing." Maar pas 11 jaar later worden zijn aanbevelingen de basis van Public Welfare Law (1937)
Het echte probleem is nog veel groter
Dit was het echte probleem nog niet. Houdt u vast, want het wordt nog heel veel erger. Dit waren namelijk niet alleen de voorschriften voor weeshuizen, dit was een heel maatschappelijk systeem! Doordrenkt in de hele westerse wereld.
We gaan een klein stapje terug in de tijd. Tussen 1830 en 1850 wordt in de Engelse hogere klasse een koud, liefdeloos opvoedsysteem populair. Deze "Victoriaanse" mentaliteit verspreidt zich over West-Europa en Noord-Amerika.
Het "Victoriaanse" opvoedsysteem
Dit systeem stimuleert:
Beheersing boven emotie: zelfdiscipline, plichtsgevoel, orde, en zedelijkheid gelden als de hoogste deugden.
Afkeer van lichamelijkheid: lichamelijke expressie (zoals aanraken, huilen, troosten) word gezien als zwak of onzedelijk.
Angst voor besmetting en immoraliteit: Lichamelijke hygiene en 'morele' zuiverheid worden tot één ideaal samengevoegd.
Vorming door tucht: De opvoeding moet “de wil breken” om een gehoorzame, fatsoenlijke burger te kunnen afleveren.
Voor een deel is het gebaseerd op het religieuze puriteinse gedachtegoed dat mensen van nature bedorven zijn. Ook een kind is daarin niet onschuldig. Het is gewoon een “kleine zondaar” die discipline en gebod nodig heeft.
Maar twee belangrijke figuren zijn de latere verspreiders van deze opvoedstijl over ongeveer de hele westerse wereld. Het zijn geen morele kruisvaarders, maar dit zijn Artsen. Wetenschappers. Zij halen de religieuze context eruit en maken dit tot een medisch wetenschappelijk opvoedsysteem.
Dr. Luther Emmett Holt (1855-1924)
Hij is de Amerikaanse voorloper. Emmett Holt is de meest een invloedrijke Amerikaanse Kinderarts van dat moment. Zijn boek "The Care and Feeding of Children" (1894) wordt de moderne 'opvoedbijbel' voor de Amerikaanse middenklasse. Oude Victoriaanse principes in een nieuw jasje, gebaseerd op drie principes:
Strikte regelmaat: vaste voedingen, vaste slaaptijden, geen troost bij huilen.
Afstandelijkheid: aanraking, wiegen en knuffelen werden ontmoedigd
Hygiëne boven alles: steriel voedsel, steriele omgeving, steriele omgang.
Enkele letterlijke richtlijnen uit zijn boek zijn:
Een baby mag je nooit in slaap wiegen.
Kus je baby niet op de mond.
Huilen is niet schadelijk; het traint de longen.
Een baby moet al vroeg leren zichzelf te beheersen.
Zijn gids werd verplichte literatuur op verpleegopleidingen en door duizenden artsen geadviseerd. In de VS werd het verspreid via de Children’s Bureau en zelfs vertaald in meerdere talen. Zijn methoden werden toegepast in ziekenhuizen, weeshuizen, kraamafdelingen én uiteraard ook in gezinnen.
Sir Frederic Truby King (1858-1938)
Hij is de verspreider op wereldschaal. King is een arts uit Nieuw Zeeland, die is beïnvloedt door Holt. Hij richt de Plunket Society op, een invloedrijke organisatie voor moeder- en kindzorg. Zijn methodes werden dominant in het hele Britse Gemenebest. De Victoriaans principes zijn hetzelfde.
De klok is koning, geen verwennerij, Strikte routines voor alles. Van slapen tot spelen en naar buiten gaan, alles wordt ingericht op een vast tijdschema. Maar hun advies was niet langer gebaseerd op 'traditie', maar op objectieve, medische waarheid. En dat maakte deze adviezen bijzonder gezaghebbend.
Wereldwijde verspreiding
Hun boeken werden in miljoenen exemplaren verkocht en vertaald. De Plunket Society van King creëerde een netwerk van verpleegkundigen die het "juiste" systeem persoonlijk bij moeders thuis kwamen onderwijzen en controleren. Deze methodes werden ook overgenomen in kraamklinieken en ziekenhuizen.
Generaties van verpleegkundigen werden opgeleid in het Holt- of King-systeem, waardoor deze opvattingen decennialang werden doorgegeven als de enige juiste manier. En ik denk dat we nog steeds niet helemaal van die erfenis af zijn.
Via miljoenen uitgegeven brochures werd dus de standaard vanaf 1890–1930. Een combinatie van steriele, hygiënische en ‘wetenschappelijke’ zorg:
Baby's niet voeden als ze huilen, maar op strikte vaste tijden voeden. Het huilen van baby's is 'lichaamsbeweging' en toegeven aan huilen verpest alle moeite. Maar ook wiegen of met de kinderwagen rijden om ze te troosten was uit den boze.
Contact moest worden vermeden. Ze werden niet opgepakt, niet geknuffeld, niet aangeraakt. Niet op schoot, niet troosten of oppakken op verzoek, niet spelen met jonge baby’s en zeker niet kussen. Dit kille afstandelijke opvoedsysteem was dus enkele generaties lang de algemeen geaccepteerde standaard.
Dan terug naar het Harlow Experiment
En dan gaan we ook weer even terug naar het experiment van Harry Harlow en naar de verschrikkelijke gevolgen van de afwezigheid van relatie.
En dan kijken we nu niet alleen naar de uitkomsten van zijn serie experimenten, maar ook naar de kille klinisch afstandelijke manier van het vastleggen van de wrede martelingen door Harry Harlow. En wat als we dan ook eens kijken naar alle kopstukken in de tijd van de Tweede Wereldoorlog?
De generatie van de Tweede Wereldoorlog
Want Harry Harlow is geboren in 1905. Hij was een kind van die generatie!
Net als Goebels (1887) Hitler (1889) en Himmler (1900) Of Joseph Mengele (1911) Anton Mussert (1894) Mussolini (1883) Maar ook de vrouwelijke kampbeesten Ilse Koch (1906) Maria Mandl (1912) en Irma Grese (1923)
Toeval? Misschien. Maar het is de generatie die is gevormd in een cultuur waarin gezag boven empathie staat. Afstandelijkheid, gehoorzaamheid en emotionele onderdrukking. Dat hoeft niet direct een causaal verband te betekenen. Maar ik wil wel een denkrichting voortzetten.
Het was een tijd van uitzonderlijk georganiseerde wreedheid, uitgevoerd door heel veel verschillende mensen op meerdere plekken tegelijk. Het Duitse SS-personeel in de kampen bedroeg zo'n 60.000 mensen, waarvan ook 3.500 vrouwen.
En deze harde, stoïcijnse opvoedcultuur is een symptoom van de hele "Europese samenleving" die veel meer mensen geraakt moet hebben. Het is immers ook het systeem van de kerk en de school. Een systeem dat verantwoordelijkheidsgevoel smoort. Het gezag regeert. Niet te snel van slag zijn en je emoties onder controle houden. Vertraagd reageren. Dat is precies wat hierbij pást!
De drievoud en de dualiteit
Deze geschiedenis is dus heel veel meer dan een historische les en ook meer dan een triest hoofdstuk. Het is een grondig bewijs voor de waarheid van deel 2.
God heeft ons zo ontzagwekkend geschapen, dat onze diepste, onzichtbare geestelijke behoefte de honger naar verbinding en liefde, zichtbaar en meetbaar is gemaakt. In onze fysieke lichaam. Het is met onze biologie verweven. Relatie is daarom geen keuze, maar de oorsprong van ons bestaan.
We kunnen niet kiezen om geen relatie te hebben. Want zonder een vorm van relatie kwijnen we weg of gaan we dood. En dat wat we in de oorsprong zijn verloren na de zondeval, is de relatie met onze Schepper. Hij heeft dit in een drievoudige verbinding ontworpen en geschapen. Naar Zijn evenbeeld.
Maar we hebben hier nu bewezen en kunnen zien, dat als dat is beschadigt en kapot wordt gemaakt, het volkomen kwaadaardigheid wordt. Onredelijk, grillig, gevaarlijk en in staat tot een weerzinwekkende en zinloze wreedheid, die zelfs de dierenwereld niet kent. En dat is de invulling van het kwaad. De duale verbinding.
De drievoud en de dualiteit komt zéker nog aan bod, dus blijf deze serie volgen....
Opmerkingen